AGORAFOBİ
Yaygın görülebilen ve deneyimleyen kişinin hayatını oldukça zorlaştıran bir durumdur. Herkes için basit görünen ve hayatın akışında normal yapılan davranışlar, agorafobi deneyimleyen bireyler için oldukça zor ve dayanılmazdır.
Agorafobisi olan kişiler kolay çıkışın olmadığı ve kapalı alanlarda yoğun korku, kaygı ve endişe hissederler.
Örneğin, toplu taşıma araçlarını kullanmak, bir kafede ya da kalabalık ortamlarda zaman geçirmek, sinemaya/ konsere, avmlerde gezmek gibi yapılan eylemler onları oldukça zorlayacaktır.
Kimi bireylerde agorafobi o kadar şiddeti yüksektir ki kişinin evden çıkmasına dahi engel olabilmektedir. Kişi evde olduğu sürece kendini güvene aldığını düşünmektedir. Düşüncesi; dışarıda olmaktansa evde kalıp, korku ve kaygı hissetmemek. Çünkü biliyorlar ki dışarı çıktıkları zaman yoğun anksiyete hissedecek ve kontrollerini kaybedecekler.
Agorafobisi olan bireyler dışarı çıkmak için yakınlarındaki insanlara ihtiyaç duyarlar. Birilerinin onlara eşlik etmesini isterler ve bu durum onları başkalarına bağlı kılmaktadır.
Agorafobi hangi durumlarda meydana gelir?
- Sinir sistemi ile bağlantılı olarak biyolojik nedenler varsa,
- Kişi taciz, tecavüz, doğal afet, beklenmedik yakın kaybı gibi herhangi bir travma yaşamışsa,
- Ailede bu tür bir rahatsızlığı olan birisi varsa ve kişiyle uzun süre birlikte vakit geçirmişse yani rol model aldığı biriyse,
- Metro, uçak, asansör gibi kontrolün kendisinde olmadığı alanlar olduğunda agorafobi meydana gelebilir.
Temel sorun; kontrolü kaybetmek olduğu için, kontrolün kendisinde olmadığını düşündüğü alanlarda bu rahatsızlık açığa çıkmaktadır. Kişilik özellikleri ile de bağlantılı olduğu söylenebilir. Mükemmeliyetçi diye tanınan obsesif kişilik özellikleri olanlarda bu rahatsızlığın görülme sıklığı daha fazladır. Çünkü bu kişilik özelliği ‘hep ya da hiç’ ilkesi ile hayatını sürdürmektir. Yani uçağa bindiğinde ya çok rahat olacak ya da hiç binmeyecektir.
Agorafobi genellikle panik atakla birlikte görülür. Panik atak, anksiyete ve diğer bazı ruh sağlığı bozuklukları olan kişilerde ortaya çıkan bir dizi semptomdur.
Panik atak, aşağıdakiler gibi farklı fiziksel belirtilerle meydana gelebilir:
- Göğüs ağrısı ve hızlı kalp atımı
- Nefes almada güçlük ve boğuluyormuş gibi hissetme
- Baş dönmesi, mide bulantısı ve kusacak gibi hissetme
- Kol, bacak ve seste titreme
- Terleme ve sıcak basması
- İshal ve karın ağrısı
- Kol, bacak ya da yüz bölgesinde uyuşma ve karıncalanma
Agorafobi hastaları stresli ortamlarda sıklıkla panik atak belirtileri gösterirler ve bu da kısır döngüye neden olarak korkularında artışa yol açar.
