Hatay’ın Reyhanlı İlçesinde bulunan Tayvan Kültür merkezinde Tayvan’ın Ekolojik Koruma ve Küresel Bağlantıları: Doğanın Diliyle Sınırları Aşan Sanat, görenleri hayran bırakıyor. Bir ada ülkesi olan Tayvan, zengin ve çeşitli bir doğal eko sisteme sahip olmasının yanı sıra sanayileşme ve kentleşmenin getirdiği büyük zorluklarla da karşı karşıyadır. 1970’lerden itibaren hızlı gelişimiyle Tayvan, önemli ekonomik başarılar elde etmiş olsa da, insan faaliyetleri ekolojik çevre ve türlerin hayatta kalması üzerinde büyük bir baskı yaratmıştır. 21. yüzyıla girildiğinde, artan çevre bilinci Tayvan toplumunu ekolojik koruma ve sürdürülebilir gelişime yönlendirmiştir. Tayvan kara ayısı, Formoza alabalığı ve leopar kedisi gibi türler, adanın biyolojik çeşitliliğinin sembolleri haline gelmiş ve doğayı koruma konusundaki ulusal iradeyi pekiştirmiştir.
Tayvan Tarım Bakanlığı’na bağlı Orman ve Doğa Koruma Ajansı ile Deniz Koruma Ajansı’nın verilerine göre, Tayvan’ın “Tehlike Altındaki Türleri Koruma Eylem Planı” şu anda 22 türü kapsamaktadır. Ayrıca, nesli tükenme tehlikesi altında olmayan değerli türlerin korunmasına yönelik olarak hükümet ve sivil toplum kuruluşları tarafından önemli kaynaklar ve çaba sarf edilmektedir. Bu türler yaşam alanlarının tahrip edilmesi, aşırı gelişim ve çevre kirliliği gibi tehditlerle karşı karşıya kalsa da, koruma çalışmaları ve halkın geniş katılımıyla bu türlerin iyileşmesi için umut ışığı doğmuş ve gelecekleri için bir vizyon oluşmuştur.
Dünyanın bir başka köşesinde, Türkiye’nin Akdeniz bölgesinde bulunan, Hatay’ın Reyhanlı ilçesinde ise savaşdan kaçan Suriyeli yeni bir hayat kurmaya çalışmaktadır. Burada Tayvan Kültür merkezi olarak kurulan yapı, İslam mimari unsurlarını yansıtan kubbeli bir yapının altında insanlar gayretle çalışıyor; bazıları hayır bağışlarını yönetiyor, bazıları el sanatları atölyelerinde gelir elde etmek için ürünler üretiyor, çocukları ise sınıflarda öğrenim görüyor veya spor alanlarında oynuyor. Bu sahne, Tayvan Reyhanlı Dünya Vatandaşları Merkezi’nin günlük yaşamını yansıtmaktadır.
Tayvan’ın adını taşıyan bu kamu tesisi, Suriye sınırına yakın küçük bir ilçe olan Reyhanlı’da yer almaktadır. 2011 yılında Suriye İç Savaşı’nın patlak vermesinden bu yana, Reyhanlı 250.000’den fazla mülteciye ev sahipliği yapmıştır. Hızla artan nüfus ve buna bağlı güvenlik riskleri, Türk ve Suriyeli topluluklar arasındaki gerginlikleri artırmış ve kentin sınırlı kaynaklarına büyük bir yük getirmiştir. Bu insani krize yanıt olarak, Tayvan Dışişleri Bakanlığı ve Türkiye’deki Bilkent Üniversitesi’nde profesörlük yapmış olan Dr. Chou Chen-Yu iş birliği yaparak finansal ve jeopolitik zorlukların üstesinden gelmiş ve 2.000 metrekarelik Tayvan Merkezi’ni inşa etmiştir. 2020 yılında açılışından bu yana, merkez Reyhanlı’da önemli bir kamu tesisi haline gelmiş, Suriyeli mültecilere ve yerel Türk halkına insani hizmetler sağlamış ve 2023 yılındaki yıkıcı depremde yardım çalışmalarında önemli bir rol oynamıştır.
Zorluklar karşısında direnme ruhunu paylaşan Tayvan Merkezi, “Doğanın Diliyle Sınırları Aşan: Tayvan Koruma Hayvanları Sanat Sergisi” projesini hayata geçirmiştir. Bu sergi, Tayvan Merkezi’nin “Tayvan’ın Doğal Çevresi” eğitim programlarından ilham alarak düzenlenmiştir. Sergi için, Tayvan’ın koruma altındaki hayvanlarını tema olarak alan ve Tayvan Ulusal Müzesi’nin dijital arşiv projesinin verilerinden yararlanan 15 Türk ve Suriyeli mülteci sanatçı davet edilmiştir. Sanatçılar, resim, heykel ve dokuma gibi çeşitli biçimlerde eserler yaratmış ve kültürel ve dilsel engelleri aşan bir sanat sergisi ortaya çıkmıştır.
Sergi, ziyaretçilere sanat ve ekolojik korumanın buluşma noktalarını deneyimleme fırsatı sunarak, dünyanın diğer ucundaki bir ada ülkesi olan Tayvan’ın hikayesini keşfetmelerine olanak tanır. Aynı zamanda, yerel Türk halkı ve Suriyeli mültecilere anlamlı bir öğrenim deneyimi sağlar; çalışma azmi ve doğa koruma taahhüdüne yönelik ortak bir anlayış geliştirir. Bu girişim sayesinde Tayvan ile yerel halk arasında daha derin bağlar kurulurken, koruma ve insani yardımın birleştiği yeni olasılıklar sergilenmektedir.
*Tayvan’ın Tehlike Altındaki Hayvanları*
### *Leopar Kedisi*
*Yaygın İsimler:* Leopar Kedisi, Para Kedisi, Dağ Kedisi
*Görünüm:* Evcil kedilere benzer boyutta olan leopar kedisi, kulaklarının arkasında beyaz zemin üzerinde siyah çizgiler ve gözlerinin iç köşelerinden yukarı doğru uzanan iki beyaz çizgiyle ayırt edilir. Vücudu, uzuvları ve kuyruğu siyah
### *Çin Nehir Susamuru*
*Görünüm:*
Çin nehir su samurunun koyu kahverengi kürkü, dudaklarında, boğazında ve karnında daha açık gri tonlar alır. Yoğun ve yumuşak alt kürkü, onu kuru ve sıcak tutar.
### *Formosan Siyah Ayısı*
*Görünüm:*
Tayvan’ın tek ayı türü ve endemik bir alt tür olan Formosan siyah ayısı, aynı zamanda Tayvan’daki en büyük yaban hayvanıdır. Yuvarlak bir başa, kısa bir boyna, küçük gözlere ve kısa bir buruna sahiptir. Yuvarlak ve belirgin kulakları dikkat çekicidir. Ayının kürkü kısa siyah tüylerle kaplıdır ve boyun çevresindeki tüyler biraz daha uzundur. En belirgin özelliği, göğsünde bulunan krem renkli, V şeklinde veya hilal şeklindeki işarettir. Ayrıca alt çenesinde beyaz tüyler bulunur.
### *Formosan Pangolini*
*Görünüm:*
Tayvan’a özgü bir alt tür olan Formosan pangolini, dünyadaki sekiz pangolin türünden biridir. Koni şeklinde bir kafası, sivri bir burnu ve küçük gözleri vardır. Vücudu neredeyse tamamen koyu kahverengi, yarı saydam pullarla kaplıdır; karnı ise soluk kırmızımsı bir renge sahiptir.
*Genç Kuşlar:*
Genç bireyler genellikle daha açık renklidir; özellikle baş, karın ve bacak tüyleri buff-sarıdır ve çoğunlukla desensizdir.
*Diyet:*
Dağ şahinleri küçük memeliler, kuşlar ve sürüngenlerle beslenir; ayrıca taze ölmüş hayvan leşlerini de tüketirler.
*Habitat:*
Büyük, bozulmamış birincil ormanları tercih ederler ve insan faaliyetlerinin olduğu bölgelerden kaçınırlar.
### Sarı Serçesi (Ruddy Sparrow)
*Görünüm:*
Erkek ve dişi sarı serçeleri hafifçe farklı görünür. Erkeklerde, dişilerde bulunmayan siyah bir boğaz lekesi vardır. Her iki cinsiyetin de kahverengi gözleri, siyah gagaları ve pembemsi ten rengi bacakları vardır.
### Avustralya Çayır Baykuşu (Australasia Grass Owl)
*Görünüm:*
Erkek ve dişi bireyler benzer görünüme sahiptir, ancak dişiler biraz daha büyüktür. İris koyu kahverengi, gaga ve bacaklar açık pembemsi beyazdır. Yüz diski tüy çıkıntılarından yoksundur ve bu endemik türün yüz diski gri-beyazdır, kenarlarında ince koyu çizgilerle kalp şeklinde bir kontur oluşturur.
### İmparator Kelebeği (Empress Butterfly)
*Morfolojik Özellikler:*
Erkek ve dişi bireylerin kanat desenleri benzerdir; kanatların alt yüzeyi koyu kahverengi olup beyaz veya soluk sarı beneklerle süslüdür. Erkeklerin ön ve arka kanatlarının tabanında mavi-mor metalik bir parlaklık vardır, dişilerde bu özellik bulunmaz.
Bu tür, Tayvan’ın koruma düzenlemelerinde “Seviye I Tehlike Altındaki Yabani Hayvan” olarak r.
### Sarı Çizgili Kutulu Kaplumbağa (Yellow-lined Box Turtle)
*Dağılım:*
Sarı çizgili kutulu kaplumbağa, öncelikle düşük rakımlı dağlık alanlarda veya nispeten bozulmamış orman ortamlarına sahip kıyı bölgelerinde bulunur. Geçmişte, Yilan, Hualien, Nantou, Kaohsiung ve Hengçun dahil olmak üzere Pingtung’da yaygın olarak dağılmıştı.
### Magellan Birdwing
*Cinsel Dimorfizm:*
Magellan Birdwing’i, belirgin cinsel dimorfizm gösteren büyük bir kelebektir. Gövdeyi çevreleyen kırmızı tüy halkası ve kanatların tabanında uzun kırmızı tüyler bulunur. Kanatların alt yüzeyi siyahtır, ön kanatlarda damarlar boyunca gri-beyaz çizgiler vardır. Erkek, arka kanatlarında büyük, yarı saydam altın sarısı bir lekeye sahiptir ve bu leke, ışığın açısına göre mor, mavi ve yeşil renkler arasında fluoresan bir parlama yapar. Dişinin arka kanatları, altın sarısı bir lekeye sahip olup, bu lekenin iç kenarlarında siyah bir bölge oluşan geniş bir yarım ay şeklinde bandı vardır ve bu leke erkekteki gibi floresan renklere sahip değildir.
### Tayvan Kara deniz alabalığı
*Sınıflandırma:*
Tayvan kara deniz alabalığı, Actinopterygii (yüzgeçli balıklar) takımına, Neopterygii alt takımına ve Salmonidae familyasına aittir. Formosan alabalığı, Tayvan kiraz alabalığı, Tayvan kanca burunlu alabalığı ve Li-shan alabalığı gibi çeşitli yaygın adlarla bilinir ve bölgesel çeşitlilikleri yansıtır.
### Tayvan Beyaz Yunusu
*Koruma Durumu:*
Tayvan beyaz yunusu, IUCN Kırmızı Listesi’nde Kritik Tehdit Altında (CR) olarak sınıflandırılmıştır.
### Swinhoe’nin Mavi Horozu
*Cinsel Dimorfizm:*
Swinhoe’nin mavi horozu cinsel dimorfizm gösterir; erkekler daha büyüktür ve bacaklarında dikenlere sahiptir.
Koruma altına alınan bu hayvanlar, Suriyeli ve ressamların yapıtları olarak Tayvan Kültür merkezi duvarları süsleyerek, merkezinin duvarlarında sergilenmektedir. Eğer yolunuz Reyhanlı’ya düşerse Merkezi gezerek hayvanları görebilirsiniz. Orada bulunan yetkililer bu hayvanlarla ilgili size daha detay bilgiler verebilir.
